Uyku Apnesi Nedir, Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi
Uyku Apnesi Nedir, Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi
Uyku apnesi, uyku sırasında solunumun döngüsel olarak durması ile karakterize çok yaygın bir durumdur. Bu durum, boğazın arka kısmındaki doku çökmesi sonucu hava yolunun tekrar tekrar tıkanması nedeniyle ortaya çıkar. Bu geçici nefes kesintileri beyni ve bir bütün olarak vücudu oksijenden mahrum bırakarak uyanmaya yol açar. Bu durum gece boyunca birkaç kez ortaya çıkabilir ve kalitesiz uykuya neden olabilir.
Uyku Apnesi Türleri Nelerdir ve Nasıl Sınıflandırılırlar
Üç tip uyku apnesi vardır:
- Obstrüktif uyku apnesi (O.S.A.: Obstructive Sleep Apnoea) en yaygın tiptir; boğazın arkasındaki yumuşak doku uyku sırasında gevşeyip hava yolunu tıkayarak solunumu geçici olarak kesintiye uğrattığında ortaya çıkar.
- Merkezi Uyku Apnesi (C.S.A. Central Sleep Apnoea), merkezi sinir sistemini ilgilendiren ve beynin solunumu kontrol eden kasları yönetemediği durumlarda ortaya çıkan daha az yaygın uyku apnesi türlerinden biridir.
- Karışık veya kompleks uyku apnesi, obstrüktif uyku apnesi ve santral uyku apnesinin kombinasyonudur.
Uyku Apnesi Nedenleri
Uyku apnesi farklı fiziksel ve tıbbi durumlardan kaynaklanabilir. Bunlar arasında başlıca ve en sık rastlananlar şunlardır:
- Anatomik özellikler: boyun, çene, dil, bademcikler ve boğazın arkasına yakın diğer dokuların boyutu ve konumu hava akışını doğrudan etkileyerek uyku apnesine katkıda bulunabilir.
- Obezite: Bu, yetişkinlerde uyku apnesinin yaygın bir nedenidir ve boyunda üst hava yolunu tıkayabilecek yağ birikimlerinin artmasına neden olur.
- Aile öyküsü: Uyku apnesi olan bir veya daha fazla yakın akrabası olan kişilerde bu hastalığın görülme olasılığı daha yüksektir.
- Alkol de dahil olmak üzere sakinleştirici kullanımı: ilaçlar ve sakinleştiriciler boğazdaki dokuların gevşemesine neden olarak hava yolunun tıkanmasını kolaylaştırabilir ve uyku apnesine neden olabilir.
- Sigara içimi: Sigara içen bireyler, içmeyenlere göre daha yüksek derecede uyku apnesi yaşamaktadır.
- Sırtüstü pozisyonda uyumak: Bu pozisyon hava yollarının etrafındaki dokunun çökmesini kolaylaştırarak uyku apnesine neden olur;
- Kalp veya böbrek yetmezliği: Bu hastalıkların varlığında, boyunda sıvı birikerek üst solunum yolunun tıkanmasına neden olabileceğinden uyku apnesine daha yatkın olunur.
- Burun tıkanıklığı: Tıkanıklık nedeniyle burundan nefes alma yeteneği azalan bireylerin uyku apnesinden muzdarip olma olasılığı daha yüksektir.
Uyku apnesine yol açabilecek veya uyku apnesi olasılığını artırabilecek daha az sıklıkta görülen diğer nedenler şunlardır:
- Endokrin bozukluklar: Endokrin sistem, uyku ile ilgili nefes almayı etkileyebilecek hormonlar üretir. Uyku apnesi ile ilişkili endokrin bozukluklar şunları içerir: düşük seviyelerde tiroid hormonlarının üretildiği hipotiroidizm. Bu durum beynin nefes almayı düzenleyen bölgesinin yanı sıra nefes alma ile ilgili sinirleri ve kasları da etkiler. Akromegali, vücudun yüksek düzeyde büyüme hormonu ürettiği genetik bir durumdur ve bu bozukluk yüz kemiklerinde değişiklikler, boğazda şişme ve dil boyutunda artış ile ilişkilidir.
- Nöromüsküler değişiklikler: solunum yollarına ve göğüs kaslarına giden beyin sinyallerine müdahale eden durumlar uyku apnesine neden olabilir. Bu durumlardan bazıları inme, amiyotrofik lateral skleroz, Chiari malformasyonu, miyotonik distrofi, post-polio sendromu, dermatomiyozit, miyastenia gravis ve Lambert-Eaton miyastenik sendromudur;
- Prematüre doğumlar: 37 haftalık hamilelikten önce doğan bebeklerin uyku sırasında solunum sorunları yaşama riski artar.
Uyku Apnesinin Belirtileri
Uyku apnesinin en yaygın belirtisi geceleri horlamaktır. Ancak horlayan herkes uyku apnesinden muzdarip değildir. Horlamayı, nefes alıp vermede sessiz duraklamalar ve hırıltılı solunum izlediğinde muhtemelen uyku apnesinin bir işaretidir. Ayrıca, bu durumdan muzdarip olanlar gün içinde genellikle uykulu ve yorgun olurlar.
Çözümler ve Tedaviler
Uyku apnesi tedavi edilebilir bir durumdur. Aslında, basit ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri semptomlarını azaltmak için çok şey yapabilir.
Uyku apnesi semptomlarını kontrol etmek için yaşam tarzı değişiklikleri şunları içerir:
- Kilo kaybı: Aşırı kilolu olmak, boğazın arkasında hava yoluna düşerek akciğerlere hava akışını engelleyebilecek ekstra doku oluşumunu teşvik eder, bu nedenle kilo kaybı boğazın açılmasını ve dolayısıyla uyku apnesi semptomlarında iyileşmeyi destekleyebilir.
- Sigarayı bırakın: sigara, boğazda ve üst solunum yollarında iltihaplanmayı ve sıvı tutulmasını artırarak uyku apnesine katkıda bulunur.
- Alkol, uyku hapları ve sakinleştiricilerden kaçının.
- Düzenli egzersiz yapın: Fiziksel aktivite, kilo vermenize yardımcı olmanın yanı sıra uyku süresi ve kalitesi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir.
- Uykudan önceki iki saat içinde kafein ve ağır yemeklerden kaçının.
- Uyku saatlerinizi düzenli hale getirin: bu, rahatlamanızı ve daha iyi uyumanızı kolaylaştıracaktır.